Cùng với cờ vua, cờ tướng là một trong hai loại cờ phổ biến nhất ở Việt Nam và được nhiều người chơi ở mọi lứa tuổi từ già, trẻ, nam, nữ. Tuy nhiên, nếu bạn chưa từng chơi thì sẽ hơi khó khăn trong việc nhận biết các quân cờ cũng như luật chơi. Để chơi cờ tướng, bạn cần biết các quy tắc cơ bản nhất, bàn cờ, quân cờ và cách chúng di chuyển trong bàn cờ. Hãy tham khảo bài viết cờ tướng là gì và cách chơi cờ tướng như thế nào nhé.
Mục lục
Cờ tướng là gì?
Cờ Tướng (tiếng Trung: 象棋 hoặc 中國 象棋) là một trò chơi đấu trí dành cho hai người chơi. Cờ tướng là loại cờ phổ biến nhất ở các nước như Trung Quốc, Đài Loan, Singapore và Việt Nam. Cờ tướng thuộc thể loại cờ tương tự như cờ vua, shogi và janggi.
- Xem thêm các game chơi cờ hay nhất ở đây
Cờ tướng thường được mô phỏng theo cuộc chiến giữa hai quốc gia nhằm mục đích chiến thắng tướng của đối thủ. Cờ tướng có đặc điểm khác với các trò chơi cùng họ ở chỗ các quân cờ được đặt ở giao điểm của các đường, trong đó quân Pháo phải nhảy qua một quân khi ăn quân. Bên cạnh đó, các khái niệm sông và cung nhằm để giới hạn các quân Tướng, Sĩ và Tượng.
Cờ tướng bắt nguồn từ đâu?
Mọi người thường nghĩ rằng cờ tướng có nguồn gốc từ Trung Quốc, điều đó không sai nhưng cũng không hẳn là chính xác. Đặc biệt, cờ tướng và cờ vua đến từ Saturanga. Đây là một trò chơi của Ấn Độ. Câu chuyện kể rằng những người chơi cờ của Saturanga đi về phía Tây và biến cờ vua thành cờ tướng. Do đó, hai loại này tuy có điểm giống nhau nhưng vẫn khác nhau.
Thuở ban đầu, trong cờ tướng không có quân Pháo. Sau đó, vào thời nhà Đường, quân cờ này đã được giới thiệu, do đó tạo ra một nét độc đáo và phát triển một chiến thuật khác biệt hơn. Khái niệm “Sông”, “Cửu cung”, “Thành”,… là một nét đặc biệt, thường được người dân Phương Đông biết đến. Vì vậy Cờ tướng trở thành một trò chơi trí tuệ chiến thuật và thú vị được người Việt Nam yêu thích.
Mục đích của cờ tướng là gì?
Theo đó, mục tiêu chính là chiếu tướng để trừ khử kẻ địch. Bàn cờ gồm 9 đường dọc cắt 10 đường ngang tạo thành 90 điểm giao nhau. Khoảng trống ở giữa bàn cờ được gọi là sông và được dùng để chia bàn cờ thành hai phần bằng nhau. Trong đó, mỗi cạnh có một “vòng cung chín” gồm 4 ô vuông được đánh dấu chéo để Sỹ di chuyển.
Quy ước của Cờ tướng là xem mặt dưới có màu trắng hoặc đỏ và mặt trên là màu đen. Cụ thể, mặt dọc của trang trắng được đánh số từ 1 đến 9, và mặt đối diện sẽ ngược lại. Con sông ngăn cách bàn cờ được gọi là ‘Sở hà Hán giới’, con sông ngăn cách biên giới giữa hai nước Chu – Hán.
Mọi người hình dung bàn cờ như hai quốc gia và vùng biên giới là một dòng sông. Khởi đầu mỗi ván bài gồm 32 quân cờ, mỗi bên 16 quân cờ gồm 7 loại quân cờ khác nhau. Tuy nhiên, tên các quân cờ của cả hai bên có thể được viết khác nhau bằng các ký hiệu bằng chữ Hán nhưng giá trị của từng quân cờ và cách di chuyển, luật chơi hoàn toàn giống nhau.
Đặc điểm của cờ tướng
Bàn cờ tướng
Bàn cờ có dạng hình chữ nhật, gồm 9 đường dọc và 10 đường ngang cắt nhau vuông góc 90 điểm. Khoảng trống trên bàn cờ được gọi là sông ở chính giữa bàn cờ, nó chia bàn cờ thành hai phần đối xứng bằng nhau. Mỗi mặt của bàn cờ sẽ có một cung cờ hình vuông gồm 4 ô vuông nằm trên các hàng dọc 4, 5, 6 tính từ hàng ngang cuối cùng của mỗi cạnh, trong 4 ô này sẽ có hai đường chéo.
Theo quy ước, khi bàn cờ được xem ở phía đối diện, phía dưới sẽ là một con tốt màu trắng (hoặc đỏ) và trên cùng sẽ là con tốt màu đen (hoặc xanh lam). Các đường thẳng đứng bên màu trắng (đỏ) sẽ được đánh số từ 1 đến 9 từ phải sang trái. Các đường thẳng đứng bên màu đen (xanh lam) được đánh số từ 9 đến 1 từ phải sang trái.
Mỗi ván cờ khi bắt đầu phải có 32 quân chia đều cho mỗi bên, tức là 16 quân trắng (đỏ) và 16 quân đen (xanh) và sẽ chứa bảy loại quân. Mặc dù tên của hai quân cờ của đối thủ có thể được viết khác nhau (sử dụng ký hiệu chữ Hán), giá trị và cách di chuyển của chúng hoàn toàn giống nhau.
Cách di chuyển các quân cờ
- Tướng: Chỉ đi được từng ô một: ngang hoặc dọc. Quân Tướng luôn chỉ di chuyển được ở trong Cung, không được phép ra ngoài. “Cung” chính là hình 3×3 ô vuông được đánh dấu đường gạch chéo giống chữ X.
- Sĩ: Quân Sĩ chỉ đi chéo 1 ô mỗi nước. Sĩ cũng luôn phải ở trong cung giống như quân Tướng.
- Tượng: Mỗi nước đi, quân Tượng có thể đi chéo 2 ô (ngang 2 và dọc 2). Tượng chỉ được phép di chuyển ở một bên của bàn cờ, không được qua sông và sang phía bàn cờ đối phương. Nếu có quân cờ nằm chặn giữa đường đi thì quân Tượng sẽ không thể di chuyển.
- Xe: Quân Xe có thể đi ngang hoặc dọc trên cả bàn cờ, miễn là không có quân nào khác cản đường giữa điểm đi và điểm đến.
- Mã: Đi theo đường chéo giữa hình chữ nhật được tạo bởi 2 ô ngang và 1 ô dọc (hay 2 dọc 1 ngang). Nếu có quân cờ nằm bên cạnh quân Mã và cản đường thì Mã sẽ bị cản không được đi đường đó.
- Pháo: có thể đi ngang và dọc giống như quân Xe. Điểm khác biệt là nếu pháo muốn ăn quân, thì pháo phải nhảy qua đầu đúng 1 quân nào đó.
- Tốt: Quân Tốt đi một ô mỗi lần đi. Nếu quân Tốt chưa vượt qua sông, nó chỉ có thể đi thẳng tiến, nhưng khi đã sang phía bàn cờ đối phương, Tốt có thể đi ngang hoặc tiến (1 ô) đều được.
Các luật chơi cơ bản
- Ăn quân: Khi quân di chuyển đến 1 vị trí đang có quân đối phương đứng, quân đối phương sẽ bị ăn và phải loại bỏ ra khỏi bàn cờ.
- Chống tướng: Khi hai quân Tướng trên bàn nằm trên cùng 1 cột dọc mà không có quân cản nào ở giữa thì gọi là Chống tướng. Mọi nước đi để 2 Tướng rơi vào tình huống Chống tướng là không hợp lệ và không được phép đi.
- Cấm chiếu tướng liên tục 10 lần.
Hướng dẫn chơi cờ tướng cho người mới
Hai người nhận quân của mình, một người cầm quân Đỏ và một người cầm quân Đen.
Mục đích của mỗi bên là Tướng của đối phương, người chơi tìm các cách để di chuyển các quân cờ của mình đúng luật (các quân cờ phải được di chuyển theo đúng cách di chuyển của nó được hướng dẫn ở trên) và ăn quân cờ của đối phương nếu cần thiết để chiếu bí Tướng của đối phương để dành thắng lợi.
Khi nào thì cờ thắng?
- Chiếu bí được Tướng đối phương.
- Khi Tướng của đối phương bị vây chặt hết nước đi và các quân khác của đối phương cũng không thể di chuyển được thì tuy chưa bị chiếu hết, đối phương vẫn bị tuyên bộ thua cờ.
- Chiếu Tướng đối phương mà đối phương không chống đỡ cho Tướng mình được.
- Bất kể tình huống nào, đối phương dùng một quân chiếu mãi hoặc dùng nhiều quân thay nhau chiếu mãi, thì phải thay đổi nước di, nếu không bị xử thua.
- Đối phương tự tuyên bố xin thua.
Khi nào thì cờ hòa?
- Thấy ván cờ mà hai bên không thể bên nào thắng, tức là cả hai bên không còn quân nào có thể tấn công đối phương để chiếu bí được Tướng đối phương.
- Một bên đề nghị hòa, bên kia đồng ý thì ván cờ được công nhận là hòa.
- Khi một bên đang vào thế bị chiếu hết, bị vây chặt không còn nước đi thì không được phép đề nghị hòa.
Trên đây là một số thông tin về cờ tướng là gì và cách chơi của cờ tướng. Hiện tại, môn cờ tướng đang được đưa vào các cuộc thi quốc gia và toàn cầu để tìm ra những người đam mê lối chơi mới và độc đáo.